Glas-in-lood-ramen kleine St. Janskerk

De kleine St.-Janskerk in Hoensbroek is voorzien van 13 prachtige glas-in-lood-ramen. Ze zijn aangebracht in het voorportaal (toren), het schip en het priesterkoor van de kerk. De ramen zijn een geschenk aan pastoor G. Lenders bij zijn 50 jarig priesterfeest en zijn in 1957 aangeboden door een parochiecomité, het gemeentebestuur en de stichting “Pastoor Röselaers”.
Het was de uitdrukkelijke wens van pastoor Lenders om geen persoonlijk cadeau te ontvangen. Hij wilde graag dat het pas gerestaureerde kerkje in zijn vreugde zou delen en op een of andere manier verfraaid zou worden. Het werden deze ramen.     

De opdracht werd verstrekt aan de kunstschilder en glazenier Jac. Vonk uit Houtem-St. Gerlach. Hij was het die de ramen ontwierp. De techniek werd uitgevoerd door het atelier van Hub. Felix in Maastricht. Omdat alle ramen een andere maat hebben moest deze steeds afgestemd worden hierop. Het evenwicht in de voorstelling mocht daarbij uiteraard niet verstoord worden.

De ramen die Jac. Vonk ontwierp borduurden voort op een eeuwenlange traditie die glas-in-lood-ramen hebben: Zij zijn een bijbel voor hen die niet kunnen lezen en schrijven. Het zijn schitterende ramen geworden waarvan we tegenwoordig iedere dag weer van kunnen genieten.Klik op de link hieronder om een verkenningstocht te maken langs deze ramen.

Het mooiste is natuurlijk om dit kerkje zelf eens te bezoeken om deze ramen te bewonderen en de ambiance van dit eeuwenoude kerkje te voelen, te ruiken en te proeven en er de Heilige Mis bij te wonen.

De nummering van de ramen zoals aangegeven is overeenkomstig de
nummering hiervan in het boekje “De kleine St. Jan, van Antoine P.J. Jacobs”
(te koop bij het parochiekantoor van de Parochiefederatie Hoensbroek)

 

[1]

[1] Raam voorportaal: Christus komt op aarde; het licht in de wereld.
Het raam vermeld de woorden uit het Evangelie van Johannes (1.4):
“Et lux in tenebris lucet” – “En het licht schijnt in de duisternis”.

[2]

[2] St. Gerlach : Hij was een ridder die zich na de dood van zijn vrouw bekeerde en naar Jeruzalem vertrok. Daar stelde hij zeven jaar van zijn leven in dienst van de armen en de pelgrims. Daarna woonde hij in Houtem in een holle boom. De boom, twee bedelaars een een broodje, dat St Gerlachs goedgeefsheid symboliseert, staan in het bovenste deel van het raam afgebeeld. Aan de voeten van de heilige zien we een koe (St. Gerlach was veehouder) en een padvinder. St. Gerlach is de schutspatroon van de Hoensbroekse verkenners. De engel die een Franse Lelie met het opschrift “Jamboree 1945” torst, herinnert hier ook aan.

[3]

[3] St. Barbara: Zij was de dochter van een rijke heiden, Dioscuris, die haar in een toren opsloot om haar van de buitenwereld af te schermen. Toch kwam zij in contact met het Christendom. Men trachtte haar door folteringen tot afvalligheid te bewegen, maar dit mislukte. De palmtak wijst op haar martelaarschap, de dwaal en kelk met de hostie op haar liefde voor de eucharistie. St. Barbara is de patronesse van de gevaarlijke beroepen zoals de mijnwerkers, de artilleristen en de klokkengieters. Door de mijnindustrie in onze streek in de vorige eeuw kreeg St. Barbara hier een grote bekendheid. Aan haar voeten zien we een geknielde mijnwerker, haar verlichtend met de zo typische mijnlamp.

[4]

[4] Sint Antonius Abt: Monnik, kluizenaar en leider van kluizenaars. Aan zijn rechterzijde bevindt zich een duiveltje vanwege de hevige bekoringen die hij moest doorstaan. Aan zijn voeten slaat vuur uit de grond (Sint-Antoniusvuur). Tevens bevindt zich daar Antonius metgezel: het varken. De heilige is tevens patroon tegen het helse vuur, vandaar de tekst boven zijn hoofd. De vertaling luidt: “Machtige Vader, verjaag van ons de duistere vijand. Boezem door Uw vuur de gruwzame vuren ontzag in.” Het boek duidt op het feit dat Antonius de Heilige Schrift van buiten kende, ofschoon hij zelf analfabeet was.

[5]

[5] Sint Jan Evangelist: Johannes houdt een banderol vast waarop het begin van zijn evangelie staat te lezen. Aan zijn voeten bevindt zich de adelaar. Deze houdt een schild met het wapen van Hoensbroek ten teken van de verbondenheid van Sint-Jan met gemeente en kerk. In de punt van het raam symbolen uit de Apocalyps: het Lam Gods met het boek der openbaringen en het monster met de zeven tiara’s. De beker met de slang is een verwijzing naar een poging Sint-Jan te vergiftigen.

[6]

[6] Sint Nicolaas: Deze heilige uit Myra, in het huidige Turkije, was de schutspatroon van de zeevaarders (schip, engel met anker) en de bakker (engel met brood). Volgens de legende zou Sint-Nicolaas drie kinderen tot leven hebben gewekt, die door een gewetenloze waard tijdens een hongersnood waren geslacht en ingepekeld. De drie goudstukken bij het schip wijzen op een andere Nicolaas legende: met dit geld zou hij drie dochters van een verarmd edelman voor een schandelijk leven behoed hebben.

[7]

[7] Sinte Catharina: Het zwaard in haar rechterhand duidt op haar onthoofding en haar strijdvaardigheid. Volgen de legende overwon zij in twistgesprekken 50 heidense filosofen. Twee van hen zijn boven haar hoofd afgebeeld. Het rad aan haar voeten staat sybool voor haar martelaarschap. Toen een engel deze foltering verhinderde, werd zij op last van keizer Maxentius onthoofd (bovenste paneel). Maxentius zelf bevindt zich aan Catharina’s voeten. Het rad en de watermolen duiden er op dat zij patronesse is van de wagenmakers en molenaars.

[8]

[8] Sint Servaes: Bisschop van Tongeren (mijter, staf, ring), bestrijder van het Arianisme (de draak), stichter van vele kerken en kerstener van deze streken (kerkje, mannen- en vrouwenfiguur). De sleutel in zijn hand, zo wilde legende, zou hij tijdens een reis naar Rome gekregen hebben opdat hij voor velen het hemelrijk kon openen.

[9]

[9] Passieraam: a) Hoofdtafereel: Christus voor Pilatus.  b) Strip: Christus wordt naar de geselpaal geleid; de geseling zelf.  c) Huisjes: de haan die driemaal kraaide, Judas verraadt zijn Heer, de beker en de dobbelstenen.  d) Top: wenende engelen. God de Vader heeft zijn scepter neergelegd en moet toezien hoe Zijn Zoon lijdt. 

[10]

[10] Verrijzenisraam: a) Hoofdtafereel: Christus verrijzend uit het graf. Links van hem de engel die de vrouwen inlichtte over Zijn verrijzenis. Links en rechts slapende soldaten. Op de achtergrond twee soldaten die wegvluchten.  b) Strip: De vrouwen met zalfkruiken en de engel die hen toespreekt.  c) Huisjes: Christus komt Maria Magdalena tegemoet. Kruis met lijkwade, engel met lijdenskelk.  d) Top: Lam Gods, engelen met zegepalmen.

[11]

[11] Annunciatieraam: a) Hoofdtafereel: Bezoek van de engel aan Maria. Maria is in gezelschap van Johannes de Evangelist (met schriftrol) en Koning David (met harp) en achter hem de profeet Jesaja (de verwachting van de Messias in het Oude Testament). Satan wendt zich af; met komst van het Kind is zijn macht gebroken.  b) Strip: Zoals Johannes de doper van aards stof en vuil gereinigd wordt door zijn moeder, zo reinigt hij later de mensen door de doop in de Jordaan.  c) Huisjes: Elisabeth vertelt haar man Zacharias dat zij een kind verwacht. Maria ontmoet haar nicht Elisabeth.  d) Top: God de Vader, engelen en de Heilige Geest. 

[12]

[12] Kerstraam: a) Hoofdtafereel: De Heilige Familie omringd door de herders en de dieren, schapen os en ezel.  b) Strip: Adam en Eva, met Christus komst is de mensheid vrijgekocht van de duivel. De groten der aarde aanbidden het Kind. Een engel houdt een boompje vast (Christus als de boom des levens).  c) Huisjes: De drie koningen met goud, wierook en mirre.  d) Top: Engel met banderol “Gloria in exelcis Deo”, ster van Bethlehem.

[13][13] Maria ten hemelopneming: a) Hoofdtafereel: Maria temidden van zes apostelen.  b) Strip: De overige zes apostelen, waaronder Petrus.  c) Huisjes: Drie beelden uit de Maria-litanie: Ark des Verbonds, Ivoren Toren en Gouden Huis.  d) Top: De Allerheiligste Drie-eenheid en engelen die een kussen met een kroon dragen (Maria’s kroning tot koningin van de Hemel).